به گزارش پایگاه خبری صنعت زنبورداری ایران، با بروز گرمای هوا در استان‌های مختلف ایران، آفت نوزما سرانه در سراسر کشور به‌عنوان قاتلی خاموش برای زنبورها در کلنی‌ها و زنبورستان ها شیوع پیداکرده، ولی سازمان دامپزشکی کشور هنوز به فراگیر شدن این آفت در کشور معتقد نیست و در پاسخ نامه‌نگاری فعالان این صنعت، قید کرده که بر اساس تحقیقات انجام‌شده، نشانی از فراگیری این آفت نیست، حال‌آنکه در پی تماس‌های زنبورداران از سراسر کشور در دو ماه گذشته شاهد کاهش جمعیت کلنی‌ها و شیوع این قاتل خاموش و کم نشانه هستیم.
در این خصوص و در جهت آشنایی بیشتر زنبورداران عزیز با این آفت و قاتل خاموش، در چند بخش با مهندس اسماعیل غفوری، کارشناس ارشد پرورش زنبورعسل و پژوهشگر و کارشناس مسئول زنبورعسل در سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین به گفتگو نشستیم، با ایشان که تحقیقات و پژوهش‌های مؤثر و ارزشمندی در خصوص آفت‌های زنبورعسل در این مصاحبه به واکاوی ابعاد مختلف شناسایی و کنترل آفت «نوزما سرانه» پرداختیم.
نوزما سرانه به آفت غالب زنبورستان های کشور تبدیل‌شده است
کارشناس مسئول زنبورعسل در استان قزوین با بیان اینکه اکنون «نوزما سرانه» در حال تبدیل به آفت غالب زنبورستان های کشور شده است گفت: این آفت گرما را دوست دارد و رشد و تهدیدش در هوای گرم و درجه حرارت بالا شکل می‌گیرد.
اسماعیل غفوری در گفتگوی اختصاصی با عسلنا، تصریح کرد: مشاهدات بالینی و نمونه‌های موجود و ارسال‌شده از استان‌های مختلف به آزمایشگاه‌ها نشان از آن دارد که این آفت به‌شدت زنبورستان های کشور را تهدید می‌کند و به دلیل کم نشانه و خاموش بودن، بسیاری زنبورداران از آن غافل بوده و فقط شاهد کاهش جمعیت و مرگ‌ومیر و یا بازنگشتن زنبورها به کندو هستند.
آزمایشگاه‌های استانی امکانات کافی ندارند، هزینه‌ها بالاست
وی افزود: علی‌رغم اینکه بسیاری از آزمایشگاه‌های ما در استان‌ها هنوز امکانات کافی برای تشخیص دقیق و جزئی‌تر ندارند و فقط منفی یا مثبت بودن و شدت این آفت را تشخیص می‌دهند، ولی تحقیقات نشان می‌دهد که 90 تا 95 درصد آفت نوزمای موجود در کشور را در حال حاضر، «نوزما سرانه» تشخیص می‌دهد و تقریباً آفت «نوزما آپیس» دیگر نمودی در زنبورستان های کشور ندارد.
وی همچنین افزود: هزینه‌های تست و آزمایش تخصصی بالاست و با درآمدهای ناچیز زنبورداران همخوانی ندارد که باید چاره‌ای برای نظارت و کنترل سلامت زنبورستان ها با هزینه پایین یا رایگان اتخاذ شود.
تفاوت‌های نوزما آپیس با نوزما سرانه
به گزارش عسلنا، غفوری در واکاوی تفاوت این دو نوع آفت نوزما، عنوان کرد: نوزما آپیس بیشتر در رطوبت و خنکی رشد دارد ولی نوزما سرانه در فصل گرم و محیط‌های با درجه بالا بروز می‌کند، در شدت و علائم نیز نوزما سرانه شدتی بیشتر داشته و فاقد علائم هشدار مشخصی است و ممکن است تا بروز مرگ تعداد زیادی از زنبورها هیچ نشانه‌ای در کندو و اطراف مشاهده نشود.
وی اضافه کرد: در نوزما آپیس آثار دفع مدفوع در اطراف خروجی کندو و آثار کشیدگی و بال زدن وجود دارد ولی در «سرانه» این نشانه‌ها نیست و اخلال در حافظه و یادگیری و عکس‌العمل زنبورها وجود دارد.
این کارشناس ارشد پرورش زنبورعسل، یادآور شد: کاهش جمعیت و عدم رشد جمعیت بالغ کلنی‌ها از نشانه‌های بروز «نوزما سرانه» است که در اکثر موارد مشاهده‌شده، وجود داشته است و مصرف خوراک وجود دارد ولی رشدی در زنبورها نیست.
وی ادامه داد: معضل اصلی این است که داروی اصلی این بیماری با نام «فوما ژلی-B» که ساخت کانادا بوده، دیگر وارد کشور نمی‌شود و نوع مشابه داخلی یا موارد خارجی دیگر هم اکثراً تقلبی بوده و اثر مطلوبی بر درمان کلنی‌ها ندارد.
غفوری در خصوص انواع بیماری نوزما، ابراز کرد: بیماری نوزما آپیس یکی از بیماری‌های شایع و زیان‌بار زنبورعسل است که بیشتر در مناطق معتدل و مرطوب شایع است.
وی افزود: دو گونه از نوزما به نام نوزما آپیس و نوزما سرانه در زنبورعسل شناسایی‌شده است که عامل این بیماری وارد دستگاه گوارش زنبور شده و در روده میانی زنبورعسل تکثیر می‌یابد و فعالیت گوارشی زنبورعسل را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
راه‌های انتشار و ابتلای نوزما سرانه
کارشناس ارشد پرورش زنبورعسل، ادامه داد: این آفت باعث بروز مشکلات زیادی در سلامتی کلنی‌ها می‌شود که یک اسپور نوزما هم می‌تواند باعث بیماری شود، ولی متوسط دز اسپور برای عفونت تقریباً بین 20 تا 90 اسپور در هر زنبور گزارش‌شده است که حدود 30 تا 50 میلیون اسپور در دستگاه گوارش یک زنبورعسل، هنگامی‌که آلودگی به‌طور کامل گسترش پیداکرده، وجود داشته است.
وی با اشاره به اینکه زنبورهای بالغ کارگر، ملکه و زنبور نرها، مستعد ابتلای به بیماری نوزما هستند، گفت: آب یا غذای آلوده و انتقال از طریق اجتماعی و غذای بین زنبورهای کلنی و نیز انتقال از طریق نظافت شان های آلوده، همچنین انتقال شان های آلوده بین کلنی‌ها و انتقال و خریدوفروش ملکه و زنبورهای آلوده از راه‌های متداول انتقال بیماری نوزما محسوب می‌شود.
وی تأکید کرد: نمونه‌گیری‌های فصلی و واکسیناسیون که در صنعت دام و طیور هست تا حدی توانسته در کنترل آفات و بیماری‌ها مؤثر باشد ولی متأسفانه این روش و فرهنگ هنوز در صنعت زنبورداری جا نیفتاده است.
فرهنگ نمونه‌برداری و ارسال به آزمایشگاه‌ها باید در بین زنبورداران نهادینه شود
به گزارش عسلنا، این پژوهشگر سازمان جهاد کشاورزی، بیان کرد: اگر زنبورداران خود را موظف بدانند که به‌صورت ماهانه و فصلی به نمونه‌برداری و آزمایش از کلنی‌ها بپردازند بسیاری از این آفت‌ها قابل‌پیشگیری و کنترل، قبل از خسارت‌بار شدن است.
وی افزود: فرهنگ نمونه‌گیری و ارسال نمونه به آزمایشگاه باید در بین زنبورداران عزیز، جا بیفتد و در پی این نباشیم که حتماً کلنی‌های ما درگیر شوند تا فکر چاره کنیم، بلکه هر فصل و در نوبت‌های مشخص این نمونه‌گیری انجام و ارسال شود تا در برابر آفت‌های احتمالی بتوانیم پیشگیری انجام دهیم.
غفوری در پایان خاطرنشان کرد: با اتکا به علائم بالینی تنها نمی‌توانیم پی به بیماری ببریم بلکه آزمایش و تست نهایی تنها معیار مشخص شدن بیماری و شدت آن است و نمونه گرفتن نباید متکی به وجود علائم باشد، چراکه آفت‌هایی مثل نوزما سرانه شاید تا زمان بروز مرگ در زنبورها هم علائم ثابت و مشخصی نداشته باشند./
پایان بخش اول – ادامه دارد
