به گزارش پایگاه خبری صنعت زنبورداری ایران، عسل طبیعی که در قرآن مجید نیز از آن به‌عنوان (فیه شفاء لناس) یادشده (در این آفریده خدا شفا برای همه مردم قرار داده‌شده است) یکی از باارزش‌ترین مواد غذایی موجود و تولیدشده در طبیعت است که ارزش صادراتی آن در دنیا بالغ‌بر 2 میلیارد دلار در سال است.
اگرچه به دلیل گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی و خشک‌سالی‌ها روند تولید عسل در سال‌های اخیر در کشورهای جهان نزولی بوده است ولی شاخص صادرات بین سال‌های 2015 تاکنون بین 1.3 میلیاردتا 2.2 میلیارد دلار متغیر بوده است.
رتبه چهارم در تولید ولی هفتادم در صادرات؟
کشور چین در اکثر ادوار در رتبه نخست تولید و صادرات عسل جهان قرار داشته، ولی کشورمان ایران علی‌رغم اینکه با سالانه بالغ‌بر 80 هزار تن تولید، همیشه در رتبه اول تا پنجم بالاترین تعداد کلنی و برترین میزان تولید عسل در جهان قرار داشته ولی در بحث صادرات به‌شدت ضعیف عمل کرده و شوربختانه تاکنون رتبه‌ای بین 60 تا 70 در میان کشورهای صادرکننده عسل داشته است.
آمارها دروغ نمی‌گویند، ضعف مدیریتی داریم
در این میان کشور نیوزلند به‌عنوان یک اعجوبه و کشور پیشرو در صنعت زنبورداری درحالی‌که ازنظر میزان تولید در رتبه حدود 20 تا 22 جهان قرار دارد و تولیدش حدود یک‌چهارم کشور ماست ولی ازنظر صادرات و ثروت آفرینی در صنعت عسل، در رتبه دوم جهان قرارگرفته و حدود 9 تا 10 درصد صادرات جهان را به خود اختصاص داده است.
چین به‌عنوان ابرقدرت تولید عسل و پادشاه زنبورداری جهان با تولیدی 6 برابر کشور ما، حدود 27 درصد تولید دنیا و 15 درصد سهم صادراتی عسل جهان را در اختیار دارد.
اما کشور ترکیه در همسایگی ما و با شباهت‌های اقلیمی مشترک، در سال‌های اخیر با تولید 20 هزار تن بیشتر از کشورمان در رتبه‌های دوم و سوم جهان قرارگرفته و در صادرات نیز در ردیف برترین صادرکنندگان عسل اروپا و در بین 15 کشور برتر جهان قرار دارد.
آلمان و آمریکا صادرکننده و واردکنندگان بزرگ عسل جهان
به گزارش عسلنا، نکته جالب در این آمارها این است که کشورهای آمریکا، آلمان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی، درحالی‌که در ردیف بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرات کنندگان عسل قرار دارند، در واردات عسل نیز در رتبه‌های بالای جدول هستند و این مبین یک بازار شناور، پیشرو و مقتدر در صنعت زنبورداری است که توانسته فرهنگ‌سازی مصرف را به‌درستی برای مردم خود نهادینه کند.
نکته جالب اینکه ویتنام که در رتبه 26 دنیا ازنظر تولید عسل قرار دارد در سال‌های اخیر نیز توانسته به رتبه نهم صادرات عسل دنیا برسد.
فقدان یک مدیریت کارآمد در اقتصاد و صادرات زنبورداری
در واکاوی دلایل صادرت ناموفق عسل ایرانی که بارها موردبحث و مصاحبه قرارگرفته است، علاوه بر مسائل تحریم و عدم رعایت استانداردهای کدکس و بی‌توجهی به معضل باقیمانده سموم دارویی در عسل ایرانی، آنچه بیشتر نمود دارد بحث روابط سالم سیاسی و نحوه تعامل اقتصادی با دنیا و فقدان یک مدیریت کارآمد در اقتصاد و صادرات زنبورداری است.
زمانی که کشور آفریقایی سیرالئون ارزش صادراتی 142.4 میلیون دلار و سهم 6.4 درصد در صادرات جهانی عسل دارد، درحالی‌که کمتر از یک پانزدهم میزان تولید و کلنی‌های موجود در کشور ما را داراست تنها نکته قابل‌تأملی که به ذهن می‌رسد همان فقدان مدیریت صحیح در کل این صنعت و اقتصاد و صادرات آن توسط متولیان دولتی است.
اوکراین که تعداد کلنی‌ها و میزان تولیدش تقریباً کمی بیشتر از نصف ماست با مدیریت صحیح و روابط تجاری حسنه، به هفتمین صادرکننده عسل جهان تبدیل‌شده است.
زحمت زنبوردار ایرانی به کام دلالان ترک
در این میان شوربختانه تنها کشورهایی مثل ترکیه، افغانستان، عمان و برخی دیگر از کشورهای همسایه با فرصت‌طلبی از مشکلات زنبورداران ایرانی، توانستند با خرید کلنی‌ها و کسب آموزش از زنبورداران ایرانی و یا از طریق قاچاق تولیدات عسل ایرانی، این صنعت را در کشور خود توسعه دهند، اشتغال ایجاد کنند، نیازهای خود را برطرف کنند و حتی مثل ترکیه با بسته‌بندی کردن شکیل عسل‌های ایرانی در برندهای ترک به صادرکنندگان مطرح جهان تبدیل شوند.
در میان مشکلات عدیده زنبورداران ایرانی و در سایه فقدان دستگیری از این طیف زحمتکش، سالانه چند هزار تن عسل ایرانی از استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، کرمانشاه و برخی شهرهای شمالی به‌صورت فله و قاچاق، تقدیم دلالان ترکیه‌ای می‌شود و در آن‌سوی مرزها با برندهای ترکیه‌ای روانه کشورهایی مثل؛ آمریکا، آلمان، لهستان، عربستان، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، بنگلادش، اندونزی، سوئیس، لیبی، یمن، مجارستان، فیلیپین، کیپ ورد، لیتوانی، پاناما، موریتانی، رومانی، کره جنوبی شود و صادرات نزدیک به 6 هزار تنی عسل، ترکیه را به کشوری شاخص در زنبورداری و تبدیل به یکی از باثبات‌ترین کشورها در اقتصاد زنبورداری کند.
خرید ناعادلانه محصولات تولیدی زنبورداران به‌صورت فله‌ای و به قیمتی بسیار نازل از سوی دلالان و واسطه گران داخلی و یا خارجی و فروش آن به چندین برابر نرخ خرید به طرف‌های خارجی یکی از چالش‌های اصلی این بخش است.
باید بیندیشیم که چرا باید چند هزار تن عسل ایرانی از استان‌های غربی به‌صورت ناعادلانه و باقیمت کم با قاچاق از کشورمان خارج و به کام دیگر کشورها صادر شود، درحالی‌که صادرات قانونی این استان‌ها به‌زحمت به چند ده تن می‌رسد؟
به گزارش عسلنا، آنچه در این واکاوی آماری بدان پرداختیم، تنها تلنگری بود بر تصمیم گیران و تصمیم سازان صنعت زنبورداری و متولیان دولتی تا بار دیگر هشدار دهیم که جایگاه فعلی در شأن و منزلت زنبوردار ایرانی نیست و عسل ایرانی پتانسیل بالاترین صادرات و ثروت آفرینی در جهان را دارد./
