به گزارش پایگاه خبری صنعت زنبورداری ایران، سال‌هاست صنعت عظیم زنبورداری کشور، علی‌رغم داشتن قابلیت‌های فراوان و حضور در بین 5 کشور برتر جهان ازلحاظ تعداد کلنی، متأسفانه هنوز در بحث صادرات به‌عنوان مهم‌ترین رکن اقتصادی پیشرفت یک صنعت، توفیقی نداشته است.
شاهدیم کشورهایی در جهان با یک‌دهم زیرساخت و کمیت زنبورداری ایران، توانستند بیش از 5 تا ده برابر ایران صادرات داشته باشند و حتی با درآمد این صنعت ثروتی برابر فروش نفت ما حاصل کنند، ولی متأسفانه کشور ما در بحث صادرات دارای پایین‌ترین رتبه‌ها در بین تولیدکنندگان عسل جهان قرار دارد که قطعاً روابط بسته سیاسی و تحریم‌ها و مشکلات جابجایی پول به ایران نیز در این مورد دخیل است.
در این خصوص دکتر مراد خضرزاده، پژوهشگر و مدرس زنبورداری در گفتگوی اختصاصی با عسلنا، در خصوص مهم‌ترین علل ناکامی صادرات عسل ایران اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین معضلات حال حاضر صنعت زنبورداری ایران، عدم رونق بحث صادرات و بازاریابی بین‌المللی برای عسل طبیعی ایران است، علل این ناکامی به چند بخش تقسیم می‌شود که هر بخش می‌تواند علت‌های زیرمجموعه خود را نیز داشته باشد.
یکی از دلایل، استانداردهای عسل و عدم رعایت استانداردهای صادراتی است، وقتی ما استانداردهای صادرات عسل در دنیا را مدنظر قرار می‌دهیم، می‌بینیم در هر یک از این استانداردها، فاکتورهای خاصی در نظر گرفته‌شده و اگر هر کشوری قرار باشد به واردات عسل دست بزند، قطعاً این فاکتورها را لحاظ می‌کند.
کشورهای جهان تنها در صورت دارا بودن استانداردها و فاکتورهای صادرات جهانی، یک نمونه از عسل را وارد کشور خود می‌کنند و مجوز واردات و خرید آن را صادر می‌کنند.
اروپا، عسل را بر اساس استانداردهای «کدکس» خود وارد می‌کند. وقتی ما این استاندارد کدکس را بررسی می‌کنیم، می بنیم که حدود 13 فاکتور مهم در این استاندارد وجود دارد که هم تولیدکننده و هم واردکننده را ملزم می‌کند که بر اساس این فاکتورها عسل را تولید یا وارد کنند. از این فاکتورها می‌توان به مشخصات ظاهری، مقدار ساکاروز، نسبت فروکتوز به گلوکز، فعالیت دیاستازی، مقدار هیدروکسی متیل فورفورال یا همان HMF، میزان رطوبت و باقیمانده سموم شیمیایی و گیاهی اشاره کرد.
مهم‌ترین این فاکتورها که بر سلامت و کیفیت عسل دلالت مهمی دارد، همان باقیمانده سموم شیمیایی و گیاهی است که برای همه کشورهای واردکننده عسل اهمیت حیاتی و دوچندان دارد. متأسفانه در کشور ما به این مورد مهم اصلاً توجه جدی نمی‌شود و علت عمده عدم پذیرش صادراتی عسل‌های ایرانی نیز همین مقدار بالای باقیمانده سموم است.
دلیل اصلی برگشت و ناکامی صادرات عسل ما عمدتاً به باقیمانده سموم برمی‌گردد و واردکننده خارجی به دلیل بالا بودن مقدار باقیمانده دارویی در عسل‌ها، میلی به واردات آن ندارد.
متأسفانه تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی تنها بر روی میزان ساکاروز تمرکز دارند و باقیمانده سموم مغفول مانده است و در بین مشتریان و مصرف‌کنندگان ایرانی نیز به‌اشتباه فاکتور ساکاروز به‌عنوان مهم‌ترین عامل اصلی کیفیت عسل در نظر گرفته‌شده، درحالی‌که در دنیا این عامل جزو کم‌اهمیت‌ترین فاکتورهای کیفیت و سلامت عسل است.
قیمت‌های عسل در ایران نیز بر مبنای میزان ساکاروز تعیین می‌شود ولی در استاندارد کدکس اروپا، ساکاروز زیر 5 درصد هم مقبول است و حتی برای عسل‌های تک‌گل بخصوصی مثل اسطوخودوس و اکالیپتوس و مواردی دیگر از 7 تا 14 درصد ساکاروز را نیز مقبول می‌داند.
در دنیا هم میزان ساکاروز در قیمت‌گذاری مؤثر است ولی مانعی برای فروش و صادرات عسل نیست، تنها عامل بازدارنده در خرید عسل برای مشتری خارجی، باقیمانده سموم و دارو است که حساسیت بالایی به دلیل دخیل بودن در سلامتی برای مشتری صادراتی دارد.
در سنجش استانداردهای صادراتی، کشورهای خارجی ابتدا به سراغ سنجش باقیمانده سموم می‌روند و اگر این مرحله با موفقیت طی شود بقیه آیتم‌ها هم بررسی می‌شود که عسل ایرانی خوشبختانه عمده فاکتورهای دیگر را طی می‌کند و مشکلی ندارد.
متأسفانه زنبورداران ما که تولیدکنندگان عسل ایرانی هستند بر اساس استانداردهای بین‌المللی عسل تولید نمی‌کنند و به دلیل نداشتن این فاکتورها، علی‌رغم بالا بودن کیفیت و کمیت تولید و رتبه زیر پنج، در سال‌های متمادی ازنظر تعداد کلنی، در بحث صادرات در ته جدول و رتبه نازل جهانی هستیم.
بخش دوم علل ناکامی صادرات ایران به زیرساخت‌های صادراتی ضعیف برمی‌گردد، با توجه به اینکه ایران با کشورهای زیادی همسایه هست و این کشورها ازنظر تولید عسل با کشور ما قابل‌رقابت نیستند و بازارهای بسیار عالی و مناسبی برای صادرات هستند ولی ما هنوز نتوانستیم زیرساخت‌های مناسب را برای استفاده از این فرصت ایجاد کنیم.
برای مثال ما می‌توانیم با ایجاد بازارهای دائمی و مرزی در شهرهای مرزنشین و کشاندن تجار خارجی به این بازارها به‌راحتی بازار فروش و صادرات عسل خود را ایجاد کنیم، همچنین یک پل ارتباطی آسان برای تبادل و تعامل با همسایگان ایجاد کنیم که این از منظر اقتصادی بسیار مهم هست. اگر بخواهیم یک مثال خوب بزنیم اکنون در آذربایجان غربی و شهرستان اشنویه یک بازار مرزی دائمی برای صادرات محصول سیب ایران ایجادشده که تمام تجار از آذربایجان و ارمنستان و کشورهای مشترک‌المنافع، عراق، ترکیه و روسیه مستقیماً برای خرید و واردکردن سیب به این بازار می‌آیند و توفیق خوبی هم برای کشاورزان و اقتصاد منطقه ایجادشده است.
به گزارش عسلنا، در این بازار مرزی به‌راحتی و بی‌دردسر، تجار محصول خود را تهیه‌کرده و انتقال می‌دهند، بدون اینکه بخواهند مسافت زیادی را به کشورهای دیگر طی کنند.
ایجاد این بازارهای متمرکز با رتبه تولیدی بالای ایران در عسل می‌تواند به شکوفایی اقتصاد صادراتی این صنعت منجر شود.
ازجمله این ساختارها و زیرساخت‌ها می‌توان به ایجاد تسهیلات صادراتی توسط دولت اشاره کرد که پایین آوردن هزینه گمرک و تدوین قوانین تسهیل‌کننده صادرات این مسیر را هموار می‌کند.
عسل ایران می‌تواند یکی از مهم‌ترین محصولات صادراتی کشور باشد و اگر برنامه‌ریزی هدفمند و دقیق ایجاد شود، حتی این محصول ظرفیت تبدیل به مهم‌ترین صادرات ایران را دارد.
